Je hebt geen last van de Corona crisis.

Je hebt geen last van de crisis. Je hebt last van je gevoel over de crisis. Je reageert niet op de crisis. Je reageert op je gevoel over de crisis.

Stel, ik ga een middagje naar een meertje in de buurt om te ontspannen. Ik twijfel nog even of ik mijn minderen meeneem, een hengeltje uitwerp of weer eens ga windsurfen.

Afhankelijk van mijn rol en activiteit ‘zie’ ik het water totaal anders. Als visser, windsurfer of zorgzame papa observeer ik totaal andere dingen.

Ook geef ik een andere betekenis aan wat ik zie. Harde wind en hoge golven zijn lekker voor de gemiddelde windsurfer, maar minder voor een visser of een papa die met zijn kindjes gaat zwemmen.

En gebeurtenissen krijgen betekenis in een context. Zo is de context vanuit de drie verschillende rollen totaal anders waardoor de focus en de betekenis die ik geef van de situatie ook totaal anders is.

Heb je last van bijvoorbeeld de huidige crisis en wil je graag effectief met de situatie omgaan? Dan helpt het om de context én de betekenis die je geeft te (er-)kennen. Op de crisis zelf hebben jij en ik immers maar zeer beperkte invloed. Maar op de betekenis die we geven, de gevoelens die we ervaren en de keuzes die we maken hebben we wel degelijk invloed.

De crisis raakt ons allemaal. De context waarbinnen verschilt enorm. Zowel de context in het ‘hier en nu’ als de context die je hebt op basis van je verleden verschilt van persoon tot persoon.

Dat de huidige context voor iedereen verschilt moge duidelijk zijn. Een alleenstaande moeder met haar eigen horecazaak wordt momenteel op een andere manier geraakt dan iemand in vaste dienst die geen kinderen te onderhouden heeft.

En ook de context uit ons verleden heeft een niet te onderschatten impact. Tien tegen één dat deze crisis meer impact op me heeft als ik enkele jaren terug een dierbare ben verloren aan een virus, of als ik tijdens de vorige crisis mijn bedrijf ben kwijtgeraakt. En zo is deze situatie voor de ene alleenstaande moeder met haar eigen horecazaak weer totaal anders dan voor de andere…

Naast de pijn die het doet in het heden komt er een stuk pijn uit het verleden los. Je voelt weer het verdriet van het verliezen van je dierbare, je voelt de pijn van het moeten loslaten van je bedrijf waar je ziel en zaligheid in zat. Het is pijn die je al kent.

Een reactie op basis van betekenis en gevoel uit het heden is veelal effectief. De angst om je bedrijf te verliezen, het verdriet om medewerkers te moeten ontslaan of misschien wel de boosheid die je over de hele situatie voelt. Ze geven je allemaal de energie om in beweging te komen. Emoties sturen gedrag, emoties brengen je in beweging.

Een reactie op basis van betekenis en gevoel uit het verleden is daarentegen zelden effectief. De betekenis, het gevoel en het door jou gekozen antwoord zeggen in dit geval namelijk vooral wat over het verleden. Het is nog maar de vraag wat de link is met het heden…

Een oud gevoel zegt namelijk wat over een oude behoefte. En een oud onprettig gevoel zegt wat over een gemiste behoefte en het gemis van toen is helaas niet weg te krijgen met compensatiegedrag van nu. Stel dat je vroeger honger hebt gehad, dan heeft het immers ook geen zin om in het hier-en-nu enorm veel te gaan eten…

En een antwoord van toen is veelal gebaseerd op verouderde software. Als het regent gaan we harder lopen om thuis te komen en als het emotioneel regent, zoals nu voor velen van ons, gaan we meer doen van wat we al kennen. We kiezen het antwoord wat we altijd kiezen in krappe tijden. Maar ook dit antwoord zegt meer over onszelf dan over wat er in het hier-en-nu nodig is. Het risico is dat je je programma gaat draaien op software die inmiddels al decennia verouderd is…

Het risico is dat je door dit soort gevoelens júist het contact met de realiteit verliest. De pijn die loskomt uit het verleden brengt ook de angst met zich mee dat dit weer zou kunnen gebeuren. Het is een zelfgecreëerde toekomst, gevoed uit het verleden en losstaand van het heden.

Dit helpt je niet bepaald om effectief te handelen. Om effectief te handelen in een bepaalde omgeving heb je immers allereerst contact met die omgeving nodig. Hoe meer je op basis van pijn uit het verleden bezig bent met angst voor de toekomst, hoe minder aandacht je kunt hebben voor de wereld van het nu en dus hoe minder basis om effectief handelen op te baseren.