Iedereen heeft wel eens last van stress. Stress (letterlijk ‘spanning’) kun je zien als het verschil tussen de eisen die een bepaalde situatie aan jou stelt en de mogelijkheden die je ervaart om aan deze eisen te voldoen. ‘Stress ontstaat door het verschil tussen waar je bent en waar je wilt zijn’, aldus Eckhart Tolle. En dit verschil kan zich in vele vormen uiten.
Stress is uitermate subjectief en heeft te maken met jouw stressbalans. Deze stressbalans geeft de balans aan tussen wat je ‘moet’ op basis van de eisen, en wat je ‘kunt’ binnen jouw mogelijkheden. De stressbalans is een subjectieve balans en verschilt enorm van persoon tot persoon.
Bij stress spelen zowel de draaglast van de situatie als de draagkracht van de persoon een rol. Beide zijn subjectief. Een gemiddelde situatie weegt op de balans van een perfectionist bijvoorbeeld veel zwaarder, omdat hij met een vergrootglas naar de eisen kijkt. Deze persoon ervaart een (te) grote draaglast. Iemand met weinig zelfvertrouwen is aan de andere kant geneigd zijn eigen capaciteiten en mogelijkheden te onderschatten en ervaart daardoor eerder druk. Deze persoon ervaart een (te) lage draagkracht.
Een bepaalde mate van stress is gezond en biedt juist mogelijkheden. Het verschil in huidige en gewenste situatie zorgt immers voor beweging. We hebben het dan over positieve stress.
Wordt de stress te groot of ervaar je te vaak stress? Dan is het belangrijk hier verantwoordelijkheid te nemen. Positieve stress kan dan omslaan in negatieve stress. De mogelijkheden die door positieve stress worden gecreëerd (beweging), slaan dan juist om in onmogelijkheden (stilstand).
Wil je stress verminderen? Dan is een belangrijke stap het vergroten van je draagkracht. Door je draagkracht te vergroten vergroot je je mogelijkheden om te gaan met bepaalde moeilijke (feitelijk én beleving) situaties. Hieronder enkele handvatten om hier mee aan de slag te gaan:
- Ont-haast en sta stil om te reflecteren bij wat er gebeurt. Zoals de regen je uitnodigt je pas te versnellen, zo zal een dreigende situatie je uitnodigen te versnellen en meer te doen van wat je kent. Maar juist deze haast is een belangrijke actor voor stress en bovendien ontneemt haast je de kans te reflecteren op de situatie en wat jij kunt doen om deze te verbeteren. Het is immers lastig haastig stil te staan en te reflecteren…
- Haal de TE van je voorkeursgedrag. We vertonen allemaal bepaald voorkeursgedrag. Wat blijkt is dat als mensen problemen ervaren en daar in vastlopen, ze juist meer van dit gedrag gaan vertonen. Er komt dan een TE op je gedrag. Juist dit werkt de situatie – en stress – in de hand. Helpt het een perfectionist om bij stress de lat nog hoger te leggen en nog harder te gaan rennen? Is het de oplossing voor iemand met een laag zelfbeeld zichzelf nog kleiner te maken als het spannend wordt? Waarschijnlijk niet, maar het is helaas wel de natuurlijke reactie. Wat juist een kracht is, kan in een situatie met stress juist een zwakte worden.
- Doe iets anders dan je normaal zou doen. ‘Als je doet wat je deed, kreeg je wat je kreeg’ en dat is nu juist wat je niet wilt! Meer van wat je al hebt is immers meer stress ;). De clou zit hem in het omdraaien van wat je normaal zou doen. Hoe spannend dit ook zal voelen. Welke alternatieve kun je bedenken voor het TE veel inzetten van je voorkeursgedrag? Hoe vul je op een andere manier je behoefte in? Voorbeeld: De perfectionist kan in plaats van een hogere lat en nog harder rennen ook de keuze maken zijn lat lager te leggen en minder hard te hoeven rennen.
Weinig of geen resultaat? Onderzoek je opvattingen! Heb je al vaker geprobeerd je gedrag te veranderen maar zijn je resultaten beperkt? Onderzoek dan je overtuigingen. Deze zijn bepalend voor je gedrag en werken helaas in veel gevallen belemmerend in plaats van stimulerend. Is het voor een perfectionist bijvoorbeeld acceptabel om de lat lager te leggen? In veel gevallen waarschijnlijk niet. Hoe komt dit? Welke opvattingen, overtuigingen en aannames liggen hier aan ten grondslag? Pas als hier zicht op is kan waarschijnlijk aan blijvend resultaat worden gewerkt… Wil je aan de slag met je overtuigingen, lees dan hier meer.
