Alledaags trauma - Herkennen en voorkomen
Wat opkomt, moet ook weer afnemen. Dat geldt voor de zon, de wind en de golven in de zee. Bij trauma geldt eenzelfde principe. Als je dat weet, kun je veel klachten voorkomen.
Het begrip 'trauma' wordt vaak uitgelegd in termen van de gebeurtenis die het veroorzaakt heeft. Ook associëren we trauma met heftige thema's, zoals oorlog of misbruik. Maar minder zware situaties kunnen ook trauma veroorzaken. Wanneer een situatie traumatisch is, is moeilijk te zeggen. Dat is per persoon verschillend. Peter Levine - expert op dit gebied - schrijft hierover het volgende in zijn boek De tijger ontwaakt:
'Ons zenuwstelsel wekt extra energie op om ons voor te bereiden op gevaar. Als we deze energie kunnen ontladen, dan zal het zenuwstelsel terugkeren naar een normaal werkingsniveau. Gebeurt dat niet, dan blijft de energetische spanning in ons lichaam achter.'
Volgens Levine is het ontladen van de opgebouwde energie in het zenuwstelsel de sleutel. Andere zoogdieren zijn meesters in het rondmaken van dit cyclische proces. In de tijd dat wij het risico liepen door een tijger verscheurd te worden, konden wij dit ook. Tijdens de evolutie zijn we dit verleerd.
Voorbeeld | Bekneld 1
Een vader is met zijn twee kinderen aan het snowboarden. Zijn zoon van 10 gaat als eerste met de skilift omhoog. Daarna volgt zijn dochter van 13. De vader gaat als laatste en hij geniet van de prachtige omgeving hoog in de bergen. Bovenaan de piste gaat het fout. De zoon laat de lift te snel los en hij valt in de sneeuw. Zijn vader passeert hem met de lift en kijkt bezorgd achterom. De zoon krabbelt op, zwaait naar zijn vader en steekt zijn duim omhoog. Op dat moment laat de dochter haar lift los. Ze gooit de lier van zich af en hij slingert om de pols van haar broertje. De jongen zit vast en wordt aan zijn hand omhoog getrokken. De vader rent naar hem toe en springt bovenop zijn zoon. Door zijn gewicht komt er speling in de lier. De vader draait de lier in tegengestelde richting waardoor hij eraf schiet. De zoon is los en samen lopen ze het laatste stukje naar boven.
De cyclus van het zenuwstelsel
In de bovenstaande situatie is de cyclus van het zenuwstelsel helder: de vader ziet gevaar, zijn zenuwstelsel wordt geactiveerd, de activering bereikt zijn hoogtepunt op het moment dat hij springt en zijn zoon bevrijdt, daarna neemt de activering af en eindigt de cyclus met bevrediging en een grote mate van opluchting. Zowel voor de vader als de zoon.
Voorbeeld | Bekneld 2
De dag na het voorval krijgt de dochter een huilbui. Zij zag haar broertje verstrikt raken en ze geeft zichzelf de schuld... Zij gooide de skilift van zich af. Het was haar liftje. Ook voelt ze zich schuldig omdat ze niet in actie kwam. Nu heeft ze last van flashbacks, snelle stemmingswisselingen en kan ze moeilijk in slaap komen.
In het zenuwstelsel van de dochter is de cyclus niet afgemaakt. De opgebouwde energie in haar lichaam heeft ze niet kunnen ontladen. Daarbij voelt ze zich schuldig omdat ze niet in actie kwam. En daar zit de crux. Als zoogdieren hebben we drie primaire reactievormen: vechten, vluchten en bevriezen. Welke vorm het wordt, kunnen we niet kiezen. De dochter kan er niets aan doen dat ze bevroor. Wel is het de vorm met de grootste kans op trauma, omdat de energie in het lijf aanwezig blijft. Het forceert vaak de vorming van een grote verscheidenheid aan symptomen, zoals angst, depressie, psychosomatische problemen en gedragsproblemen. Hierover zegt Peter Levine:
'Door middel van deze symptomen probeert het lichaam de niet-ontladen energie in toom te houden. Als we deze indrukwekkende krachten niet kunnen bevrijden, worden we het slachtoffer van een trauma.'
Gelukkig is er ook goed nieuws. Door onze aandacht op onze innerlijke lichamelijke gewaarwordingen te richten - in plaats van het trauma rechtstreeks aan te vallen - kunnen we de energieën die we in bedwang houden, losmaken en vrijlaten. Ook achteraf kun je de opgebouwde spanning uit het lijf krijgen.
Honger naar meer?
We zijn zo druk in ons hoofd dat we signalen van ons lichaam laat of helemaal niet registreren. Bij Coachcenter ervaar je wat er gebeurt als je wél naar lijf luistert. Interessant? Kijk dan eens naar 1-op-1 Coaching en de opleiding Verdiepen als Coach.
Ervaar het zelf
Wil je zelf aan de slag met het ontladen van opgebouwde spanning in je lichaam? Vraag dan onze hand-out aan. Daarin gaan we dieper op onze natuurlijke drie basisreacties: vluchten, vechten en bevriezen. Ook vind je twee oefeningen die je eenvoudig zelf kunt toepassen.
