De schrijver en hoogleraar mythologie Joseph Campbell wijdde zijn leven aan het onderzoeken van oude mythen, sprookjes en andere verhalen. Campbell ontdekte een thema dat in verhalen uit alle culturen en windrichtingen keer op keer terugkwam.
Het algemene thema dat hij ontdekte noemde hij treffend ‘De Reis van de Held’. Deze Reis van de Held beschrijft in essentie de ‘levensreis’ of spirituele zoektocht die iemand aangaat op zoek naar zijn of haar eigen identiteit.
Met zijn Reis van de Held had Campbell een thema te pakken dat de wereld wist te inspireren. Zo gebruiken grote namen als Walt Disney en Steven Spielberg het thema en de verschillende fasen van de reis als belangrijke basis voor hun verhalen.
Dat de Reis van de Held zo aanspreekt is op zich niet verwonderlijk. Het thema spreekt immers een verlangen aan dat ieder van ons koestert.
In ieder mens zit een diep verlangen zichzelf te zijn – of meer te worden. Om je leven in te richten op basis van jouw behoeften en volgens je eigen visie. Je niet bovenmatig te laten leiden door de verwachtingen van je omgeving, onverwerkte emoties of belemmerende patronen van vroeger. Om je eigen identiteit verder te ontdekken en ontwikkelen.
Het daadwerkelijk invulling geven aan je verlangen gaat niet zonder slag of stoot. Ongetwijfeld kom je op je reis naar jezelf beren op de weg tegen. Je komt intern in aanraking met je eigen weerstand en emoties en ook extern stuit je op je portie weerstand.
Je kunt op jouw persoonlijke reis dus best wat inspiratie gebruiken, en juist hierin zit de kracht van het thema. Door je persoonlijke individuele problemen en uitdagingen te koppelen aan de uitdagingen van de gehele mensheid, wordt een eenzame worsteling een gedeeld verhaal.
‘We hoeven het avontuur niet alleen te ondernemen, want de helden van alle tijden zijn ons voorgegaan; het labyrint is ons dóór en dóór bekend; we hoeven slechts de draad van de routen van de held te volgen. En waar we hadden verwacht een gruwel aan te treffen zullen we een god vinden; waar we hadden verwacht er één te doden, zullen we onszelf verslaan.’
De Reis van de Held is een reis die ieder mens te maken heeft. Als mens ben je weliswaar uniek, het mens-zijn deel je met de rest van de mensen op deze wereld. De Reis van de Held is een levensweg die wij allen te gaan hebben, de keuze óf we hem ook daadwerkelijk aangaan, is echter aan ieder persoon op zich.
In zijn Reis van de Held onderscheidt Campbell zeven stappen. Niet alle verhalen bevatten alle stappen. Sommige gaan maar over één stap, andere vertellen de hele reis zoals het bekende verhaal van Odysseus. Hieronder staan de zeven stappen kort toegelicht:
1. Oproep tot het avontuur – De reis begint met een gebeurtenis – meestal iets onverwachts – die ons verlangen wekt. We worden wakker geschud, geroepen en uitgenodigd om op weg te gaan. Dat is het begin van de reis. Tenminste, als de held daadwerkelijk durft te luisteren naar de oproep. De weg kiest de held, maar kiest de held ook de weg…?
2. De overwinning van weerstanden – De roep nodigt de held uit iets te doen wat – vanuit zijn huidige referentiekader – helemaal niet kan. Er zijn duizend en één goede redenen om niet aan de roep te beantwoorden. Deze weerstand staat symbool voor het loskomen van je huidige omgeving en referentiekader. De medeleden van de groep waartoe de held behoort dreigen meer of minder subtiel met uitstoting en appelleren hiermee aan zijn angst voor eenzaamheid. Wie denk je wel dat je bent? Dat is toch niets voor jou? Je kunt ons toch niet in de steek laten? Etc. Áls de held besluit los te komen, zal hij ontdekken dat er veel meer mogelijkheden zijn dan hij ooit voor mogelijk had gehouden. De beperkingen zaten dus eerder in hemzelf, dan buiten hemzelf. ‘Every boundary is conceptual’, zei Deepak Chopra al.
3. Magische helpers langs de weg – Als de held heeft besloten zijn weg te kiezen, vindt al snel een ontmoeting plaats met een beschermende figuur. Vaak in de vorm van een oude man of vrouw. Deze ‘gids’ staat symbool voor de weldoende, behoedende kracht van het lot. De boodschap is dat de vrede van het paradijs, voor het eerst gekend in de moederschoot, niet voorgoed verloren is gegaan al heeft de held zich losgemaakt van zijn oorspronkelijke (en ergens veilige) habitat. In zijn reis vindt de held alle krachten van het onbewuste aan zijn zijde.
4. De wachters aan de drempel – Met de personificatie(-s) van het lot als zijn gids vervolgt de held zijn weg tot aan de grens van het onbekende. Daarachter ligt de duisternis. Het onbekende, het gevaar. Zoals er achter de ouderlijke bewaking gevaar is voor het kind en voorbij de bescherming van zijn gemeenschap gevaar is voor het lid van de stam. De held is op de grens van zijn comfortzone gekomen. Het overschrijden van die grens betekent het ontmoeten van je angst. Maar voor iedereen die over moed en bekwaamheid beschikt, zal het gevaar wijken.
5. De weg der beproevingen – Zodra de held de drempel heeft overschreden – en daarmee zijn comfortzone heeft uitgebreid – betreedt hij een droomlandschap vol vreemde, veranderlijke en tweeslachtige vormen. Al deze externe vormen staan symbool voor zijn eigen innerlijke angsten. Met het onder ogen zien van de vormen, ziet de held zijn eigen angsten onder ogen. ‘Alles wat je buiten tegen komt is een uiting van wat je van binnen nog niet hebt verwerkt’, zei Jung al.
6. De mystieke bruiloft (vereniging) – Als alle hindernissen en monsters zijn overwonnen volgt meestal een mystiek huwelijk tussen de triomferende held en de godin/koningin van de wereld. Deze godin staat symbool voor volmaakte schoonheid, het antwoord op al het oorspronkelijke verlangen van de held. De held is een heel mens geworden. Zijn rol in de samenleving (ego) is één geworden met de kracht van zijn innerlijke wezen (zelf).
7. De terugkeer naar de wereld – Net zoals de tocht van een bergbeklimmer pas goed is afgelopen als hij weer veilig beneden aan de berg staat, is de reis van de held pas afgelopen als hij weer is teruggekeerd naar zijn eigen wereld. Hij wordt hierbij geconfronteerd met de ‘botsing’ met de wereld. Hoe vertaalt de held zijn inzichten naar de wereld? Hoe brengt hij het geleerde over? “Hoe vertelt hij opnieuw wat al duizendmaal juist verteld is, maar verkeerd begrepen?” Dit is de laatste taak van de held. Een valkuil hierbij is je eigen weg dwingend aan anderen op te leggen. In plaats hiervan kun de zelf nu zelf ‘magisch helper’ worden door anderen te bemoedigen ook hun eigen weg te gaan.
Held, alle succes en voldoening gewenst met jouw magische reis!
