De Roos van Leary - Beïnvloed anderen, begin bij jezelf
Stel je eens voor, je hebt een collega gevraagd je te helpen met het uitwerken van een rapport. Als puntje bij paaltje komt, blijkt dat hij er niet aan toe is gekomen. Je ben not amused en gaat verhaal halen. Geïrriteerd als je bent, spreek je hem aan. En waar je excuses had verwacht of de vraag hoe hij je alsnog uit brand kan helpen, volgen wat slappe verhalen. Jouw irritatie loopt nog verder op en je collega ontloopt je bij de lunch. Vervelend, want volgende week zitten jullie samen bij een klant. Hier moet je dus wat mee, maar hoe pak je dat nou aan? Komt ie: begin bij jezelf!
Wees bewust van je communicatie
Communicatie gaat veel verder dan alleen woorden. Sterker nog, nog geen 10% van het geheel van onze communicatie is verbaal. De overige communicatie is non-verbaal (lichaam) en paraverbaal (stem). Jouw irritatie bijvoorbeeld, uit zich dus voor het grootste deel non-verbaal. Niet-communiceren is dan ook onmogelijk, want ook wanneer je iemand ontwijkt en niets zegt, breng je een boodschap over. Jezelf hiervan bewust zijn is de eerste stap naar grip op interactie.
Communicatie werkt circulair
Communicatie werkt niet lineair, maar circulair. De boodschap van de één beïnvloedt de boodschap van de ander. Newton was zo gek nog niet met zijn wet ‘actie-is-reactie’, die ook toepasbaar blijkt in de communicatie. Een interactiemodel dat gaat over verschillende gedragingen (onder andere in de communicatie) is de Roos van Leary, ontwikkeld door de Amerikaanse psycholoog Timothy Leary.
Leary ontdekte dat verschillende gedragingen verschillende specifieke reacties opriepen. Hij maakte dit model van interactie inzichtelijk met de Roos van Leary. Met dit model kun je het gedrag van de ander (actie) beter begrijpen, waardoor je bewust kunt reageren (reactie) en vervolgens zijn of haar gedrag hierop kunt beïnvloeden.
Het model: de Roos van Leary
De Roos van Leary bestaan in de basis uit een cirkel die is verdeeld in een horizontale en een verticale as. Zo ontstaan vier kwadranten:
De horizontale as ‘samen-tegen’ geeft de mate van samenwerking aan. Links zie je ‘tegen’, het gedrag is (bewust of onbewust) gericht op tegenwerken. Rechts staat voor ‘samen’, waarbij het gaat om samenwerking en acceptatie. Deze as heeft een symmetrische werking: tegen-gedrag roept tegen-gedrag op, en samen-gedrag roept samen-gedrag op.
De verticale as ‘boven-onder’ gaat over de mate van dominantie in gedrag. Boven-gedrag is dominant van aard en wil invloed uitoefenen, terwijl onder-gedrag niet-dominant en onderdanig is. Deze as roept juist tegenovergesteld gedrag bij elkaar op en is complementair: dominant gedrag (actie) leidt tot onderdanig gedrag (reactie) en andersom.
- Boven-tegen roept onder-tegen gedrag op: aanvallend gedrag – verdedigend gedrag. Dit geldt ook andersom.
- Boven-samen roept onder-samen gedrag op: leidend gedrag – volgend gedrag. Dit geldt ook andersom.
Wees je maar eens bewust van de automatische gedragingen die ook jij vertoont. Wanneer jouw collega zich bijvoorbeeld passief (volgend) opstelt in een meeting die jullie samen initiëren, is de kans groot dat jij de leiding neemt. Wanneer jij baalt van de spelfouten in jullie presentatie en je jouw collega hierop wijst (aanvallend), grote kans dat hij zich verdedigt.
Beïnvloed het gedrag van de ander
Met de Roos van Leary kun je bewust invloed uitoefenen op de ander door jouw eigen reactie te veranderen. Actie-automatische reactie is passé. Oftewel, het gedrag van de ander dat jou niet zint, verander je door eerst jouw eigen gedrag te veranderen.
Je past jouw automatische reactie aan, zodat deze beter past bij het doel van jouw boodschap en bij wat je uiteindelijk wilt bereiken. De reactie van de ander zal daardoor ook veranderen.
Wanneer dezelfde collega zich de volgende keer weer passief (volgend) opstelt, kun je bewust eens besluiten om níet de leiding op je te nemen. Doordat jij niet gaat ‘leiden’, is de kans groot dat het ‘volgende gedrag’ niet in stand wordt gehouden. Het besef groeit dat er iets moet gebeuren om de meeting op gang te brengen. Daarvoor moet jouw collega initiatief gaan tonen, omdat jij jouw reactie hebt veranderd.
Dit interactiemodel biedt dus slimme handvatten op het gebied van gedrag, maar het is geen wondermodel dat pats-boem alle communicatie verbetert.
Wanneer bijvoorbeeld dominante mensen in je allergie zitten, is de Roos van Leary geen trucje om het op te lossen. Besef dat ook jij dan aan zelfreflectie zal moeten doen.
Naast het cognitieve aspect van het model is namelijk ook het emotionele vlak van belang. Want wat doet het met jou wanneer de ander een dominante reactie vertoont? Waar zit jouw drempel om effectief te kunnen reageren? Het vergt een flinke portie leiderschap om de ander ‘weg te krijgen’ van zijn plek. Wat is jouw plek en wat staat je te doen om die eens te verlaten? Maar, juist in de emotie schuilt persoonlijke ontwikkeling. Genoeg om te reflecteren…
De volgende stap: 8-vlaks Roos van Leary
Leary ging een stap verder. Hij splitste zijn vier kwadranten op naar het model dat steeds meer op een ‘roos’ begon te lijken. Zo ontstond een nog specifieker geheel aan gedragingen en reacties.
Wil je dit model direct inzetten? Download dan de gratis hand-out met daarin deze visual en een oefening als hulpmiddel om het gedrag van de ander te veranderen, door zelf de regie te nemen. (Zie hieronder)
Verdiep je nog verder
Download gratis
de Roos van Leary hand-out
Dankzij de Roos van Leary oefen je bewust invloed uit op de communicatie van de ander door jouw eigen reactie te veranderen. In deze hand-out lees je de beknopte theorie en ga je zelf aan de slag.
Meer lezen
