Je lichaam als innerlijk kompas

Linksom of rechtsom zijn we allemaal op zoek naar de hogere waarden in het leven. Geluk, liefde, vervulling, voldoening, overvloed. Allemaal elementen die te maken hebben met een vol leven leiden, in verbinding met jezelf en met anderen.

Maar wat maakt dat het zo moeilijk is om daadwerkelijk dat soort aspecten te (blijven) ervaren? Dat geluk en liefde niet standaard en doorlopend voelbaar zijn? En, wat kan je er aan doen om er naar terug te keren? Deze en andere vragen verkennen we in dit artikel.

Onze dierlijke programmering
Wij mensen zijn als enige diersoort in onze eerste levensjaren nog volledig afhankelijk van onze omgeving. Erkenning en acceptatie door onze omgeving is daarmee cruciaal voor ons overleven. Ieder kind vindt daarin een antwoord op zijn omgeving. Een antwoord dat je nodig hebt om te overleven, maar je tegelijkertijd verwijdert van je authentieke zelf. Stel, je leeft vanaf je geboorte volledig in lijn met wie jij bent. Volledig authentiek. Laat ik dit weergeven met de rechte lijn in de onderstaande afbeelding:

Dit is de lijn van het Zelf. De lijn van wie jij van nature en in essentie bent. De lijn die het pad representeert dat jij loopt als je helemaal vanuit jezelf en authentiek handelt.

Maar helaas is je pad niet in een rechte lijn verlopen. Sterker nog, vanaf het begin ben je op allerlei manieren van je pad gebracht. En daar bleek jij net als alle kinderen heel gevoelig voor. Je was namelijk niet alleen een individu. Je was ook onderdeel van iets groters.

Je hoorde bij een gezin, een familie, een klas op school enzovoort. Kortom je maakte deel uit van verschillende sociale systemen. Intuïtief voelde je feilloos aan dat deze systemen van levensbelang voor je waren. Je was namelijk nog niet zelfstandig en voor al je behoeften zoals eten, drinken, aandacht en liefde was je afhankelijk van anderen.

In deze dynamiek ontwikkelen we ons ego. Je kon voor je overleving maar beter zorgen dat al die anderen je accepteerden. Je goed afstemmen op de mensen om je heen en je gedrag hierop aanpassen is je strategie geworden om te overleven. Van jongs af aan belandde je zo ongemerkt in de ‘survival of the fittest’, oftewel het ‘overleven van de meest aangepaste’..

Stapje voor stapje ontwikkelde je een zelfbeeld dat erop gericht is om geaccepteerd te worden in de groepen waar je deel van uit maakt. Deze ontwikkeling geef ik weer met de afbuigende lijn hieronder:

Het Ego
De afbuigende lijn is de lijn van het Ik, ofwel het Ego. Het Ego is het deel van jezelf dat je ontwikkelt om te kunnen overleven. Omdat het Ego het deel is waarmee je je laat zien en waarmee je dus ook gezien wordt door je omgeving, ga je in de loop van de tijd onterecht geloven dat je Ego is wie jij bent. Het Ego is datgene waar we ‘Ik’ tegen zeggen. Het woord Ego betekent ook letterlijk ‘Ik’ in het Latijn. ‘Ik ben mijn Ego’ is de denkfout die je maakt.

Je Ego is gebaseerd op de Angst om niet te overleven. Het raakt in paniek als je iets bent of doet dat niet binnen het zelfbeeld van het Ego past. De basis voor het Ego is dus Angst.

De ontwikkeling van je Ego is een heel natuurlijk en noodzakelijk proces. Voor je overleving was en is het van belang dat je door anderen wordt geaccepteerd. We hebben anderen nodig. De delen van jou die je ontwikkelt en bijschaaft om geaccepteerd te worden in de ogen van de ander ontwikkelen zich stapje voor stapje tot je overlevingsdelen.

Je leert om zelf niet te veel behoeftes te hebben omdat je aanvoelt dat mama het al best pittig heeft. Je wordt hier nog voor beloond ook, want mama vindt jou toch zo’n fijn en makkelijk kind. Je ziet de trots in papa’s ogen als je een nieuwe mijlpaal hebt bereikt. Je kunt dus niet wachten tot een volgende mijlpaal en schroomt niet om je hierbij wat groter voor te doen dan je je eigenlijk voelt. En ook op het schoolplein leer je wat je wel en niet moet zeggen, doen en vinden om erbij te horen.

Onze Westerse cultuur met zijn focus op (individueel) succes, prestatie, controle en financiële welvaart is bovendien als olie op ons ego-vuur. Vrijwel continu worden we uitgedaagd om meer te gaan doen van wat we kennen. We gaan voor meer succes, meer inkomsten, meer uitgaven en meer erkenning van buiten. Maar uiteindelijk is dit een bodemloze put.

Zoals Brené Brown treffend zegt: ‘Je kunt nooit genoeg krijgen van wat je niet nodig hebt.’

Als je jezelf met al jouw verschillende delen als toneelgezelschap ziet, dan kun je je Ego-delen (ofwel overlevingsdelen) zien als de spelers waar jij mee schittert op het podium. Het zijn de delen waar je de show mee steelt en waarmee je het publiek (de groepen waar je onderdeel van bent zoals je gezin, je vriendengroep en je klas) geeft waar ze voor komen. Zo heb jij namelijk de meeste kans om geaccepteerd te worden.

En met de delen in ons die graag worden gezien, zijn er tegelijkertijd delen die minder welkom zijn in de ogen van jouw publiek. Deze delen worden daarom ook minder welkom in jouw eigen ogen. Als papa zich bijvoorbeeld geen raad weet met jouw boosheid en je daarom afkeurt op je boosheid, dan leer je je boosheid in te slikken. Boosheid wordt zo een deel van jezelf dat je liever wegmoffelt achter de coulissen van je theater.

De prijs van het Ego
Het is dus nodig dat we overlevingsgedrag in de vorm van een Ego ontwikkelen, maar de prijs van onze aanpassing is hoog. Heel hoog. Onze grote drang naar erkenning van de buitenwereld vraagt namelijk om een miskenning van onze binnenwereld. In de aanpassing gericht op buiten, drijven we steeds verder weg van onze eigen binnenwereld, van ons Zelf.

We komen zo in een onvermijdelijke spagaat terecht, of we dat nou bewust zo voelen of niet. Deze spagaat houd je vol tot het op enig moment gewoon niet meer gaat. Je loopt vast en het showkostuum waar je altijd in schitterde is te krap geworden.

Of om het in termen van computers te verwoorden: je programmering werkt niet meer. De software die je hebt ontwikkeld om op te draaien is veel te oud om nog een passend antwoord te bieden. Logisch toch? Welk softwareprogramma van 20, 30 of misschien wel 40 jaar oud zou niet crashen bij de uitdagingen van vandaag? Het is tijd voor een grondige update!

Bij mensen die goed contact hebben met hun computer (lees: met hun lichaam en emoties) gebeurt het vastlopen subtiel. Ze vangen de lichte signalen op en voeren de benodigde updates op tijd uit. Bij velen gebeurt dit echter minder subtiel (lees: bij mensen die besluiten de signalen van hun lichaam en emoties keer op keer te negeren). Zij moeten letterlijk een ravijn in wandelen voordat ze wakker worden. Ze worden geconfronteerd met heftige crashes zoals een burn-out, scheiding of faillissement voordat ze (hopelijk) op pad gaan.

Het moment van crashen of vastlopen is het moment dat je echte ontwikkeling kan beginnen. Je wordt uitgenodigd om jouw Reis van de Held aan te gaan. Dit is de Reis terug naar jouw eigenheid en authenticiteit, de Reis terug naar jouw legende zoals Paulo Coelho zou zeggen. Het is de Reis terug naar jezelf, om vanuit daar weer de verbinding met de buitenwereld aan te gaan. Het is de Reis van overleven naar Leven, van Angst naar Liefde. Waar het dan op aankomt is of je de uitnodiging aanneemt en of je het Lef hebt om op pad te gaan.

De prijs die je betaalt is hoog. Er is moed voor nodig om op reis te gaan. Wij noemen het niet voor niets de Reis van de Held. Maar de winst is nog veel groter. Het is de winst van leven vanuit je Zelf, om vanuit daar de verbinding aan te gaan met anderen en met je omgeving.

Terug naar je natuur

Alles in de natuur heeft zijn unieke plek en taak. Deze taak is gericht op het dienen van het geheel. De overleving van de soort en het systeem staan centraal. Dit geldt voor het kleinste plantje tot de grootste boom in het woud en van het kleinste insect tot het grootste zoogdier in het dierenrijk.

En het geldt ook voor ons als mens, want ook wij mensen zijn puur natuur. Ook wij zijn groepsdieren met onze unieke taak om onze bijdrage te leveren aan de wereld. Deze taak, ook wel roeping, staat in lijn met jouw passies en kwaliteiten. Hetgeen wat jij van nature goed kan en wat je als vanzelf bijdraagt, zonder dat het je veel energie kost.

Al zijn we dus als mens sterk geneigd om te handelen vanuit onze sterk verouderde ego-software, het goede nieuws is dat we alle hardware bezitten om ons leven te leven zoals het bedoeld is! Vanuit passie en overgave, vol gebruikmakend van je talenten en binnen je bestemming die ten dienste staat van het geheel!

Alles is er dus al, en het is aan jou om het te (her)ontdekken. Wil je hiermee aan de slag? Download dan de hand-out en maak hierin je eerste stappen te maken door middel van de oefeningen.

Veel plezier!