Dit weekend vindt de intocht van Sinterklaas weer plaats. Nog niet eerder heeft dit in Nederland tot zo veel tumult geleid. Er zijn protesten door het hele land en op televisie zijn alleen de ‘roetveegpieten’ nog welkom.
Hoe komt het dat personen zo van mening kunnen verschillen over één en het zelfde onderwerp? Wat maakt dat het Sinterklaasfeest met Zwarte Piet voor de ene persoon een directe link is met ons racistische slavenverleden, terwijl de ander geen flauw benul heeft van waar deze hele ophef over gaat. “Sinterklaas is immers het meest onschuldige feestje van Nederland…”
Het tot stand komen van gedrag kunnen we onderverdelen in verschillende stappen:
- We nemen de wereld met onze zintuigen waar. Via onze zintuigen – zien, horen, voelen, ruiken & proeven komt onze waarneming van gebeurtenissen bij ons binnen.
- We filteren onze waarneming (onbewust) op basis van onze conditionering. De tientallen filters die ieder van ons (vaak onbewust) bezit zorgen er voor dat we de waarneming ‘gekleurd’ waarnemen.
- We reageren op basis van onze (gefilterde) waarneming. Hoe jij iets waarneemt, bepaalt hoe jij er over denkt en hoe jij je erover voelt. Dit is vervolgens weer bepalend voor hoe jij je gedraagt.
Van belang hierbij te beseffen is dat jouw filters en niet de feiten doorslaggevend zijn voor hoe jij de wereld ziet. Dit maakt ook dat eenzelfde situatie een totaal ander effect heeft op verschillende personen. Iemand die uit eigen ervaring weet hoe het is om gediscrimineerd te worden, ervaart de huidige discussie over het algemeen totaal anders dan iemand die juist al jaren strijdt om de Nederlandse tradities te behoeden van allerlei invloeden van buitenaf. En, hoe relevant is de gehele discussie over het al dan niet vergezellen van een 500+ jaar oude man op een wit paard door een aantal Zwarte Pieten voor iemand die net een dierbare verloren heeft?
Bovenstaande is ongetwijfeld voor niemand nieuw. Maar realiseer je je de impact hiervan op je leven? Ben je je er oprecht van bewust hoe jouw filters je gedrag en je relaties bepalen? En wat dit voor mogelijkheden schept om je leven in positieve zin te verbeteren?
Je ziet de wereld als het ware door een lens en gaat er vanuit dat hoe jij het ziet de (enige) juiste manier is. We nemen aan dat de dingen zijn of zouden moeten zijn zoals wij ze zien, zonder te toetsen of onze aanname überhaupt wel klopt. Vaak zijn we ons er niet eens van bewust dat we een lens gebruiken en dat deze wel eens kan verschillen van de lens die iemand anders gebruikt. Je bent als iemand die lenzen draagt met de verkeerde sterkte, zonder dat hij zich hiervan bewust is. Je weet niet eens hoe het is om helder te zien. Intussen heb je ook een mening over anderen die jouw ‘vertroebelde’ blik niet delen.
In hoeverre hou je bij je waarneming rekening met de positie van waaruit je je waarneming doet? En in hoeverre hou je rekening met de positie van de ander?
Heb jij een mening in de huidige discussie? Heb je er al bij stilgestaan in hoeverre jouw conditionering deze mening vormt? Welke omstandigheden (condition = omstandigheid) heb je in het verleden meegemaakt die bepalend zijn? In hoeverre spelen jouw huidige omstandigheden zoals afkomst, huidskleur, geloof, nationaliteit en opleidingsniveau een rol?
Stel nu dat je onlangs een heftige film over slavernij hebt gezien. Daarnaast maakte iemand vorige week een opmerking die jij als discriminerend en kwetsend hebt ervaren. Het is niet meer dan aannemelijk dat deze ervaringen jouw huidige beleving van de discussie vormen. Maar heeft dit nu nog wat met de discussie te maken, of meer met jouw beleving? In hoeverre had je er anders ingestaan als je geen film had gekeken, en geen discriminerende ervaring had gehad? Als dit soort ‘kleine’ voorbeelden al een sterke invloed hebben, wat is dan het gevolg van grotere gebeurtenissen die je hebt meegemaakt?
Helaas geeft je lens vaak een vertekend beeld van de wekelijkheid met alle gevolgen van dien. Je lens fungeert als referentiekader, het is als het ware de landkaart op basis waarvan je de omgeving interpreteert. Nu is Sinterklaas voor de meesten een relatief onschuldig voorbeeld. Maar als je dit principe nu eens toepast op bredere aspecten in je leven? In hoeverre zijn de denkbeelden van jouw ouders nu jouw denkbeelden geworden (of juist niet), en in welke mate kloppen deze nog in de huidige wereld? Hoe zagen mensen jou vroeger (in jouw beleving), en hoe kijk jij in het hier en nu naar jezelf?
Jouw conditionering, en niet de feiten, bepaalt immers jouw gedrag. We zien de wereld, en dus ook Zwarte Piet, niet zozeer zoals hij is, maar zoals wij zelf zijn. Als we beschrijven wat we zien, beschrijven we onszelf, of ons beeld van de werkelijkheid.
De hele discussie rondom Sinterklaas heeft in die zin weinig tot niets met Sinterklaas of Zwarte Piet te maken. Het zegt meer over de mate waarin discriminatie, of juist het behouden van tradities een thema is in ons land. Op dezelfde manier zou het zo maar kunnen dat bijvoorbeeld jouw probleem met je dominante baas je veel kan leren over je relatie met je vader…
Wat als je met een onzuivere lens naar de werkelijkheid kijkt en daar je gedrag op baseert? Dan baseer je je gedrag op een verkeerde landkaart en ben je net iemand die met een kaart van Den Haag de weg in Rotterdam aan het zoeken is…
Maak je ontwikkeling zichtbaar
Aan de werkelijkheid kun je vaak in beperkte mate wat veranderen. Aan de manier waarop jij de werkelijkheid beleeft des te meer. Mensen zijn geneigd de oorzaak van problemen buiten zichzelf te leggen, maar hierin zit hem nu juist het probleem. Als je anders leert kijken blijkt de werkelijkheid meestal verrassend licht en eenvoudig.
De wereld is zoals je hem ziet. Leer anders kijken en je wereld verandert. Als je dingen anders ziet, dan denk je er anders over. Als je er anders over denkt, voel je je anders en hierdoor reageer je ook weer anders.
Zelfstandig anders leren kijken blijkt vaak echter een zeer lastige opgave. Je benadert het probleem van je afwijkende lens immers door diezelfde lens. Je zoekt met een zaklamp naar een donkere plek.
Ervaar je soms emoties die je niet direct kunt verklaren? Vertoon je gedrag waar je niet precies van weet waar het vandaan komt? Plan dan nu een gratis oriëntatiegesprek met een coach. Coaching is het bewust maken van onbewuste processen. Wat bewust wordt, wordt zichtbaar en wat zichtbaar is kun je veranderen.
Tijdens het gesprek krijg je ondermeer zicht op welke eerdere ervaringen jouw ervaring en reactie in het hier en nu vormen. In welke mate wordt jouw waarneming in het hier en nu bepaald door de verschillende omstandigheden die je hebt ervaren? In welke mate heb je hier last van? Het is vaak prachtig om te zien hoe veel van deze ‘last’ kan verdwijnen simpelweg door je bewust te worden van het onbewuste.
De ervaring is dat juist mensen die een zogenoemde ‘perfecte’ jeugd hebben gehad hier enorm veel mee winnen. Wat blijkt is dat er juist vanuit deze situatie vaak factoren spelen die een onzichtbare invloed hebben op je geluksbeleving in het hier en nu. Het gaat immers ook niet om wat je feitelijk hebt meegemaakt, maar om hoe jij dit toen ervaren hebt. Je kunt in het hier en nu nog last ervaren van ogenschijnlijk betekenisloze en/of ‘onzichtbare’ gebeurtenissen van vroeger.
